مقدمه : يکي از اهداف خلقت بشر توسط خالق هستي بخش که در بين تمامي موجودات خـود، او را احسن تقويم » يادکرده، انسان است و از ويژگي هاي اصلي انسان کـه او را نـسبت به ديگر خلايق برتري داده، بهره مندي از قوة عقل و تفکر خـلاق اسـت؛ زيـرا يکـي از مشخصه های اصلی انسان قدرت آفرینندگی و خلاقیت اوست. از دنياي امروز به دليل ويژگي هـاي بـسيار متغيـر و خلاّقـي کـه دارد تحـت عنـوان عصرخلاقيت و نوآوري نام برده ميشود، دراين دوران فرآيندها، پديد ههاي خلاقيت، نوآوري وکارآفرينيعرصههاي بسيارگـسترده اي از جامعـة انـساني را تحـت تـأثيرات عميق خود قرار داده است؛ از اين رو، عامل اساسي پايـداري، پويـايي و موفقيـت هـاي نهاد های مختلف ، حرکت با محوریت خلاقیت و نوآوری است. به طور كلی، ارائه تعریفی جامع، مانع و دقیق از خلّاقیت كه شامل همه ابعاد و كنش های آن باشد، اگر غیرممكن نباشد، امری بسیار مشكل است. پس از سال ها مطالعه و پژوهش درباره خلّاقیت هنوز روان شناسان و متخصصان آموزش و پرورش نتوانسته اند تعریف جامعی كه مورد قبول بیشتر دست اندركاران باشد به دست دهند; زیرا افراد مختلف برداشت های متفاوتی از خلّاقیت داشته و بالطبع تعاریف متفاوتی از آن ارائه نموده اند. ریشه اصلی چنین اختلافاتی ناشی از ماهیت پیچیده و مركب مغز و كنش های آن است. اما در عـين حال توسعة سريع وگستردة کاربرد آن در همة زمينه ها موجب شد که واژة مهم و قابـل طرح در تمامي محافل علمي به حساب آيد . خلاقيت باعوامل ژنتيک و موروثي ارتباط دارد اما نمیتوان منکر نقش والدین ، معلم و محیط آموزشی در فراهم آوردن شرایط بالقوه برای بروز خلاقیت در یادگیری دانش آموزان شد. مهمترين عامل در امر يادگيري خلاق، نقش معلم درآمـور ش اسـت و ايـن معلمـان هستند که محيط هاي يادگيري خوبي ميسازند و لـذا کيفيـت کـار معلـم در رأس امـور مربوط به آموزش و يادگيري خلاق است؛ به طوريکه تـدريس مـؤثر همـواره بـه مثابـة عنصر حيـاتي امـور يـادگيري اسـت و معلـم درکـلاس درس نيـز مـي توانـد بـه مثابـة مديرکلاس خود باشد، زيرا او مدير فنِ يادگيري است و يادگيري زماني مؤثر است کـه يکي از عوامل اصلي آن، که معلم است کارآزموده و با انگيزه و علاقه مند باشد تا بتوانـد در ساية تلاش براي آموزش بنيادي به انساني ناآزموده با تکنيک هاي خود، امر یادگیری خلاّق را تسهيل بخشد، درنتيجه در هزارة سوم ميلادي و در عصر انفجار اطلاعات تغيير و تحول مستمر و پرشتاب از عمده ترين جريان هاي حاکم بـر حيـات بـشري و از مهمترين مشخصه هـاي بـارز آن اسـت، فرآينـد خلاقيـت، بـسترساز تغييـر و تحـول و دگرگونی عمیق است. مفهوم خلاقیت خلاقيت مفهومي است که مورد توجه فراوان روان شناسـان بـه خـصوص روان شناسـان کمال قرار دارد و امروزه، همه محققان در اين نظر متفق اند که اساس قدرت انسان ناشي از خلاقيت» اوست؛ و اهميت خلاقيت و نقش زيربنايي آن در کليه مسائل زنـدگي بـر همگان آشکار است . برخي صاحب نظران قائل به اين تعريف هستند که خلا قيت کشفي ناگهاني است که اين تعريف به مقولة کشف و شهود نزديکتر است و برخي ديگـر نيـز قائل به اين تعريف هستند که خلاقيت فرآيندي مـدام و مـستمر اسـت؛ در عـين حـال، نيازمند زمينه و بستر اوليه نيز مي باشد، اين مداومت در وجـود فـرد نـوعي بـي قـراري، تلاش و کنکاش ايجاد ميک ند تا بدان جا که از خود چيزهاي تازه اي به ظهور مي رساند. فرد خلاق، پذيراي انديشه هاي تازه است، او محيطـي را بـه وجـود مـي آورد کـه در آن تجربه ها را می آفرینند. دکتر علي اکبر سيف مي نويسد: آفرينندگي را مي توان بـا اشـاره بـه تعـدادي توانـايي ذهني که منجر به توليد آث ارخلاق مي شود توصيف کرد؛ بنابراين خلاقيت : توانايي عبور از مرز دانستهها ـ محدوده اي عادي دارد ـ براي رسيدن به مرز ندانسته هاست»و به طورکلي خلاقيت مفهومي چند بعدي و کيفيتي اسـت کـه در همـة انسانها وجود دارد و تفاوت تنها در میزان آنها است. چگونه امر آموزش و يادگيري خلاق را در افراد قوت بخشیم؟ کارهاي بسياري وجود دارد که والدين و مربيان مي توانند انجام دهند تا ايجاد يـادگيري در دانش آموزان قوت گيرد، ما مي توانيم با حفظ روابط مطلوب والدين و دانـش آمـوز و اينکه اجازه دهيم دانش آموزمان آگاه شود که به نظرما مدرسه اهمیت دارد، تلاش آموزش او را افزايش دهيم . همچنين با آموزش عادات مطلوبِ مطالعه و فراهم سازي شناختگي براي موفقيت هايش او را ياري دهيم . همکاري با معلم نيز مي تواند اهميت داشته باشـد، زيرا آموزش و يادگيري خلاّق دو فرآيند اساسي در آموزشگاه است که معمولاً تمام کار آموزشگاه بر مبناي تحقق آنها مورد ارزيابي قرار مي گيرد. يـادگيري در دانـش آمـوزان را معادل تغيير رفتار آنها تعريف کردهاند . يادگيري قبل از آنکه يـک پديـدة فـردي باشـد، پديدة اجتماعي است که بدون وجود روابط بين اعضاي جامعه امکـان پـذير نيـست . تـا معلم، محيط خاص و عوامل ي مانند بازخورد و تقويت کننده وجود نداشته باشد يادگيري خلاق به خوبي انجام نمي گيرد؛ بنابراين اولين چيزي که معلمان بايد به خـاطر بـسپارند اين است که يادگيري به عنوان اساسي ترين کار آموزشگاه است واين امر بدون برقـراري روابط کنش و واکنش ، تعامل بین معلم و شاگرد و محیط امکان پذیر نخواهد بود. راههاي يادگيري مبتني بر خلاقيت کلاسي آموزش، رشد وتوسعه خلاقيت مي تواند زيرساختار تحول توسعه برنامه ريزي آموزش و پرورش باشد، زيرا راه رشد، توسعه وتعالي کشور، سرمايه گذاري درتعليم وتربيت است وحرف اول درکشورهاي توسعه يافته، توسعه انساني است وپايه واساس توسـعه انـساني يادگيري مبتني برخلاقيت کلاسي استکه دراين رابطه توصيه به اصول زيررا مينماييم. . ۱ نسبت به دانشآموزان نگرش تحقيقي داشتن بهجاي نگرش تقليدي؛ ۲ فراهم کردن منابع براي ايجاد مفاهيم در دانش آموزان؛ . ۳ اوقات را به فعاليتهاي فعال و آرام تقسيم کردن؛ . ۴ توسعه برنامه هاي بازديد علمي براي دانش آموزان؛ . ۵ ايجاد زنگ خلاقيت و نوآوري درمدارس؛ . ۶ تهيه امکانات و تجهيزات آزمايشگاهي مناسب در مدارس؛ . ۷ معرفي دانش آموزان پژوهشگر وخلاق تحت عنوان دانش آموزپژوهنده برگزيده سال؛ . ۸ تشويق انديشه ها وپيشرفتهاي بکر، ناب وخودانگيختة دانش آموزان توسطمعلمان . ۹ توجه ويژه به توسـعه فرهنـگ دانـش آمـوز محـوري (فراگيرمحـوري ) بـه جـاي معلم محوري در مدارس و دانستن اينکه معلم، راهنماست و نقش ياري دهنده و هدايتگر را ایفا میکند؛ . ۱۰ طرح سؤالات هنرمندانه در کلاس توسط معلم، راهي به سوي پاسخ هاي خلاق گشوده میشود ؛ عوامل آموزشگاهي مؤثر در پرورش خلاّقيت همانگونه که اشاره شد، پرورش خلاّقيت مـستم فـراهم سـاختن امکانـات مناسـب و وجود زمينه هاي مساعد و مورد توجه قرار دادن عوامـل مـؤثر بـر ايـن توانـايي اسـت؛ از جمله عوامل آموزشی موثر بر خلاقیت عبارتند از : ۱ _ سازمان ۲ _ مدیریت مدرسه ۳ _ معلم جمع بندي و نتيجه گيري خلاقيت ازجمله تمايزات بارز انسان با حيوان است، شايد خداوند متعال اسماء» را کـه به انسان آموخت و به انسان اين توانايي را داد که مي تواند مثل او شود و صفات وي را به خود بگيرد، يکي از جلوه هاي همانندي انسان با او، همين قدرت ابتکار آفرينندگي و خلاقيت بشر باشد .توسعه، پيشرفت و تحولات شگرف دنياي کنوني درابعـاد مختلـف، مرهـون تـلاش انديشمندان و قدرت خلاقه ذهن و انديشه بارور آن است . اگر امروزه، جوامع بـا ميـزان توسعه يافتگي و توان ايجاد تحولات مثبت در عرصه هاي اجتمـاعي، اقتـصادي، علمـي، فني و فرهنگي مورد مقايسه، سنجش و ارزيابي قرار ميگيرند، کشوري ميتواند در ايـن مقياس رتبه برتري را احراز نمايد که قادر باشد انسان هايي با کيفيت هاي خـلاق تربيـت نماید پژوهش، محملي مناسب براي تقويت و گسترش روحية ابتکار، نـوآوري وخلاقيـت است، معلم به عنوان ايجادکنندة شرايط و تسهيل کنندة يادگيري دانش آموزان مي تواند از طريق نوگرا يي، انعطاف پذيري، عدم تحميل دانش آموزان به حفظ و انباشت ذهني، شوخ طبعي، پرهيز از راهبردها و روش هاي قالبي آمـوزش، زمينـه سـازي بـراي ابـراز وجـود شاگردان و افزايش اعتماد به نفس در آنان، تحريک حس کنجکاوي فراگيران و بـالاخره توأم ساختن آموزش با پژوهش به آمـوزش خـلاق و پـرورش خلاقيـت در کودکـان و نوجوانان بپردازد . بنابراين، با ترتيب و تدارک مناسـبي از سـاختارهاي فيزيکـي کـلاس، آموزش و يادگيري و ساختارشناختي و فکري، عاطفي و اجتماعي دانش آموزان، مي توان موجبات رشد و پرورش خلاقیت و آفرینندگی شاگردان را فراهم ساخت . منابع : ۱ _ چراغ چشم ، عباس ، بررسی تاثیر شیوه های تدریس مبتنی بر تکنیک های خلاقیت در آموزش و یادگیری دانش آموزان ۲ _ سیف ، علی اکبر ، روان شناسی پرورشی ، نشر دوران
يادگيري ,مي ,دانش ,خلاقيت ,آموزش ,انسان ,آموزش و ,دانش آموزان ,و يادگيري ,است که ,او را
درباره این سایت